اوایل سال نود بود که
اختراع هوگو کابره نوشته‌ی
برایان سلزنیک با ترجمه‌ی
رضی هیرمندی منتشر شد.
نشر افق پس از خرید امتیاز نشر این اثر به زبان فارسی آن را به بازار کتاب عرضه کرد.
اختراع هوگو کابره به‌خاطر سبک و تکنیک بدیع نویسنده بسیار موردتوجه قرار گرفت. چندی‌بعد، فیلم
هوگو با اقتباس از این رُمان ساخته شد و هم‌زمان، چاپ دوم
اختراع هوگو کابره نیز در ایران منتشر شد.
این رُمان، در نخستین فهرست
لاک‌پشت پرنده به عنوان یکی از کتابهای عالی سال نود معرفی شده است. هم‌چنین، امروز در مراسم اختتامیه‌ی
جشنواره‌ی دوسالانه‌ی کتاب کودک و نوجوان، از
رضی هیرمندی به خاطر ترجمه‌ی این کتاب تقدیر شد و
اختراع هوگو کابره در بخش داستان ترجمه (گروه سنی نوجوان) برگزیده شد.
این موفقیت را به آقای هیرمندی عزیز تبریک می‌گوییم و شما را به خواندنِ رُمان جذاب و دوست‌داشتنی
اختراع هوگو کابره دعوت می‌کنیم.
دیدن فیلم از خواندن کتاب راحت‌تر است، اما بیشتر صاحب‌نظران فیلم‌های اقتباسی را، که از روی داستان ساخته شده است، در حد آثار ادبی نمی‌دانند. رابطه‌ی متقابل سینما و ادبیات، همیشه، موضوع بحث منتقدان سینمایی و منتقدان و نویسندگان ادبی بوده، اما این بار این رابطه در کتاب اختراع هوگوکابره شکلی نو به خود گرفته است.
برایان سلزنیک، نویسنده‌ی انگلیسی، که تصویرگر هم هست، سینما و رمان را در کتاب «اختراع هوگابره» تلفیق کرده است؛ کتابی که در ترجمه‌ی فارسی‌اش «سینمارمان» نام گرفته. شاید در نگاه اول اهمیت این کتاب در این باشد که با همراهی تصویر خواندن را آسان کرده است، اما اهمیت اصلی در این است که تصویر در این کتاب تا حد ادبیات ارتقا پیدا کرده و به ادبیات تبدیل شده است.
در این کتاب رمانی با متن و تصویر روایت می‌شود. صفحات زیادی از کتاب به تصویرهای مشکی اختصاص پیدا کرده است و حذف تصویر‌ها فهم رمان را دچار اشکال می‌کند. زاویه‌ی دید در تصویر‌ها کاملاً سینمایی است؛ انگار کسی از پشت دوربین به سوژه نگاه کرده است.
نویسنده و تصویرگر با کتاب «اختراع هوگوکابره»، که بیشتر از دوسال برای خلق آن وقت گذاشته، مانند یک فیلم سینمایی برخورد کرده است. خواننده پس از یک مقدمه‌ی کوتاه متنی به تصویرخوانی می‌رسد و با تصویر پیش می‌رود تا دوباره به متن برسد. متن و تصویر شانه‌به‌شانه‌ی هم ارزش ادبی و هنری پیدا کرده‌اند.
رضی هیرمندی ترجمه‌ی خوبی از این کتاب ارائه کرده است، اما او در این کتاب تنها یک مترجم نیست. انتخاب این کتاب و معرفی این گونه‌ی ادبی و هنری نیز ارزش زیادی دارد و حالا به یکی از تخصص‌های رضی هیرمندی تبدیل شده است؛ کشف و معرفی نویسندگان برجسته‌ی جهان به خوانندگان ایرانی.
شاید هنگامی که این یاداشت منتشر می‌شود، فیلمی را که مارتین اسکورسیزی بر اساس این رمان ساخته نیز بتوانیم ببینیم. این کارگردان نام‌دار ۶۹ ساله، به گفته‌ی خودش، با تخیل دختر ۱۲ ساله‌اش همراه شده و این کتاب را با حضور بازیگرانی هم چون «بن کینگزلی» و «جود لاو» تبدیل به فیلم سینمایی کرده است.
اختراع هوگوکابره تجربه‌ی تازه‌ای است و این تجربه شروع خوبی است و به سادگی می‌تواند خواننده‌ی ۱۰-۱۲ ساله را همراه خود کند و رویا‌ها، ترس‌ها، و تنهایی‌های هوگو ـ کودکی یتیم که ساعت‌های ایستگاه راه‌آهن را بعد از مرگ عمویش را تعمیر می‌کند ـ را با کلمه و تصویرهای تک‌رنگ به تصویر بکشد.
هنگامی که او وارد مغازه اسباب‌بازی‌فروش بداخلاق می‌شود، ماجرای ساخت یک آدم‌آهنی شکل دیگری به خود می‌گیرد. یک دفترچه، دوستی با ایزابل، نوه‌ی اسباب‌بازی‌فروش، و آگاهی از گذشته‌ی این پدربزرگ هیجان تازه‌ای به وجود می‌آورد. از زمان الیور توست تاکنون داستان پسرهای یتیم زیادی روایت شده و این بار سلزنیک در قرن ۲۱ به سراغ یتیمی از قرن گذشته رفته و او را به دنیای امروز آورده است؛ پسری گرسنه که فیش‌های حقوقی عمویش را باز نمی‌کند و تنهایی‌اش، خوابیدن در خیابان‌های سرد پاریس، و فرار از دست ماموران راه‌آهن بخش‌هایی از این کتاب است که سویه‌ی عمیق انسانی دارد.
منبع: لاک‌پشت پرنده
نشانی: تهران، خیابان انقلاب، کنار سینما سپیده، سر کوچه اسکو