کتاب افق

مهسا باشنگ: سبک نو، به‌کارگیری شیوه‌های متفاوت در روایت و وقوع اتفاق‌های خلاف عادت در این مجموعه، همگی دلایل محکمی‌اند برای دریافت جوایز متعدد ادبی که بن لوری، نویسنده‌ی جوان آمریکایی، برای کتاب معروفش به دست آورد، از جمله عنوان بهترین کتاب سال از سوی جایزه‌ی ادبی نابی (Nobbie). داستان‌های این مجموعه پیش‌تر به‌طور پراکنده در نشریات معروفی همچون نیویورکر چاپ می‌شدند و در سال 2011 در قالب مجموعه‌ای مستقل گردآوری و از سوی انتشارات پنگوئن منتشر شدند. اسدالله امرایی تک‌داستان‌هایی از بن لوری را در نشریات ادبی کشور ترجمه و معرفی کرده بود و حالا نشر افق کل این کتاب دوست‌داشتنی را با ترجمه‌ی امرایی منتشر می‌کند. این کتاب حدود چهل داستان کوتاه و گاه بسیار کوتاه را در برمی‌گیرد که در نگاه نخست داستان‌هایی‌اند سرگرم‌کننده و فانتزی که خواننده از آنها لذت می‌برد. گاه از دنیای واقعی فاصله می‌گیرند و عنصر خیال چنان به خدمت داستان درمی‌آید که خواننده به راحتی وقایع فراواقعی از جمله آواز خواندن تلویزیون، مهاجرت اختاپوس به شهر و راه رفتن درخت را می‌پذیرد و باور می‌کند. این داستان‌ها جهان منحصربه‌فردی خلق می‌کنند که در آن وقوع هر چیزی ممکن است. نویسنده با جان بخشیدن به اشیا و وارد کردن حیوانات و گیاهان به جوامع انسانی، فضایی متفاوت و غیرمعمول به وجود آورده و داستان‌ها چنان پیش می‌روند که خواننده هیچ سرنخی برای کشف پایان آنها پیدا نمی‌کند؛ پایان‌های غیرمنتظر‌های که محصول نوع نگاه خاص نویسنده‌اند و خود را ملزم به تبعیت از منطق پیچیده‌ی دنیای واقعی نمیبینند. همین خرق عادت‌ها و غیرقابل پیش‌بینی بودن حوادث نیز سبب شده با داستان‌هایی حادثه‌محور و پرکشش مواجه شویم. برخی داستان‌ها حال و هوایی تمثیلی به خود می‌گیرند و درصدد خلق مضمون‌های اخلاقی‌اند. اغلب داستان‌های این مجموعه پیامی ظریف در خود حمل می‌کنند و این امر خواننده را وا می‌دارد پس از خواندن هر داستان کمی مکث کند تا درباره‌ی معانی نهفته در آن و رفتار شخصیت‌های داستانی فکر کند. در دنیای مدرنی که سبک زندگی در آن امکان تفکر و خلوت را از انسان می‌گیرد، خواندن این داستان‌ها به مثابه تلنگری‌ست که انسان مدرن را به تفکر عمیق‌تر درباره‌ی موقعیت خود در جهان پیرامون دعوت می‌کند. مثلاً در برخی داستان‌ها نویسنده با نگاهی سمبلیک، بشر را متوجه چگونگی رفتار خود با دیگر موجودات می‌کند و نشان می‌دهد انسان چه‌طور خواهان تسخیر موجودات دیگر و استفاده از آنهاست. با وجود پیام‌محور بودن داستان‌های این مجموعه، گاهی نیز دریافت پیام داستان دشوار می‌شود و به سختی می‌شود ردپای نویسنده و نگاه نقادانه‌ی او را یافت. گویی داستان حامل هیچ پیامی نیست و فقط قصد دارد خواننده را با وضعیتی محتمل مواجه کند که در فضایی رخ می‌دهد که معادلات این‌جهانی به هم ریخته است و قرار می‌کند که زندگی انسانی و مناسبات دنیای واقعی را به گونه‌ای متفاوت به تصویر بکشد و نحوه‌ی نگاه و خوانش مخاطب است که به متن معنا می‌بخشد. داستان‌ها، ساده و موجز روایت می‌شوند و لحن‌شان حکایت‌گونه است که موجب ماندگاری داستان‌ها در ذهن خواننده می‌شوند و سبب می‌شود خواننده در موقعیت‌های گوناگون زندگی به یاد برخی از این حکایت‌ها بیفتد و حتی برای دیگران نقل کند. درباره‌ی کتاب‌های موفق اغلب می‌گویند «آن‌قدر پرکشش و جذاب است که وقتی شروع به خواندنش می‌کنی، دیگر نمی‌توانی زمین بگذاری»، داستان‌های بن لوری هم از جمله‌ی همان کتاب‌هاست.